Door Ineke Vander Aa

De komende minuten hoef je enkel te luisteren naar je gedachten. Je kan de stilte opzoeken en een moment nemen om te vertragen. Neem een pauze waar je gedachten voelt praten, en schep ruimte voor oprechtheid. Niemand anders hoort jouw gedachten, buiten jijzelf.

We staan stil bij de manier waarop we wandelen met onze honden. Dit artikel vervangt namelijk de lezing over wandelen die wegens hedendaagse maatregelen werd geannuleerd. Wat ik die avond wilde vragen, is: ‘Waarom wandel jij?’

Laat die vraag sudderen. Waarom wandel jij met je hond?

Let op de antwoorden die zich bij je aandienen, en hou ze vast.

Als je een beeld hebt gevormd van dat antwoord, stel ik een volgende vraag: ‘Waarom wandelt je hond?’

Let ook op de antwoorden die zich hier bij je aandienen, en hou ze vast.

Als ook deze antwoorden bij je gaar zijn, vraag ik je om terug te denken aan een wandelmoment waar je een wrang gevoel aan overhoudt. Dat zijn meestal de momenten waardoor je terechtkomt op een lezing over wandelen met je hond. Vaak zijn het momenten waarop we ons schaamden. Misschien voelden we ons machteloos en een beetje gefrustreerd. Daar willen we iets aan veranderen, dus contacteren we een hondentrainer en schuimen we lezingen en workshops af op zoek naar dat ene antwoord. Die ene oplossing.

Waar was je op dat moment? Weet je dat nog?

Waar lag jouw aandacht op het moment dat dat wrange gevoel overheerste?

Ik reis enkele jaren terug in de tijd en sta op het voetpad van een dicht bebouwde omgeving met Maya. Ik herinner me haar schorre gehijg terwijl ze de leiband strak trok. Haar blik die glazig overal en nergens naar keek. Haar bijna purperen tong en haar voortdurende gepiep.

Vreselijk, die wandelingen met Maya. Ik moest wel, want we hadden geen tuin. Ze moest plassen. En omdat ze zo overdreven reageerde op haar omgeving, vond ik het noodzakelijk om haar meer te ‘socialiseren’. Tegelijk schaamde ik me dood. Daar liep ik dan: beginnend hondentrainer met die trekkende Duitse Herder die uithaalde naar alles wat te snel of te dicht bewoog. Shoot me now, please.

Ik wandelde omdat Maya moest plassen, en omdat ik het noodzakelijk vond om haar bloot te stellen aan bepaalde prikkels. Ik wandelde doelgericht, en mijn aandacht lag volledig bij Maya’s gedrag en hoe ik dat kon veranderen. Ik voel een steen in mijn maag terwijl ik dit typ.

Ik adem hem weg. Traag. Diep. En roep een herinnering op aan een wandelmoment waaraan ik een fijne herinnering overhoud. Doe rustig mee. Ik kies een middag die niet zo lang geleden plaatsvond. Met Dingo dwaalde ik door een natuurgebied. De stilte overheerste. Van buiten druppelde hij naar binnen. Het wandelpad kronkelde langs groene heuveltjes als in een prentenboek. Verderop lagen wilde grazers te herkauwen. Moeders waakten over hun kalfjes. Traag knipperend keken ze ons na. Dingo trippelde aan de lange lijn. Hij nam een moment om de verhalen te lezen die de koeien in de wind wierpen. Ik stond stil in die volle stilte, en voelde me… gelukkig. Samen. Allemaal anders, en toch even levend.

Mijn aandacht lag bij de totaliteit van de omgeving. Daarin bewogen wij slechts. Hij met voldoende ruimte om zijn ding te doen, ik met voldoende stilte om mijn ding te doen. Hij als hond. Ik als mens.

Ik wandelde niet, maar dwaalde. Ik was eenvoudig. Daar, op dat moment en op die plaats.

Tegenwoordig wandel ik het liefst wanneer ik minstens enkele uren tijd heb. Dan kan ik opgaan in dat dwalen. Kijken waar we zin in hebben. Welke richting kiest hij uit? We hebben tijd om even te zitten hier. Om terug te keren of verder te wandelen naargelang onze goesting.

Kortere wandelingen die wranger aanvoelen, hebben meestal een instrumentele waarde. Dat betekent dat het doel van de activiteit buiten de activiteit ligt. Vanmorgen wandelde ik bijvoorbeeld omdat één van mijn honden duidelijk nood had aan beweging. Ik wandel dan mee omdat we in een maatschappij wonen waar honden niet veilig alleen op stap kunnen. Ik zet de pas erin en kijk elk kwartier naar mijn telefoon. Hoeveel tijd nog? Heeft die ene persoon al teruggebeld? Is dat mailtje al beantwoord? Vooruit, kerel, straks staat m’n volgende afspraak aan de deur.

Wat een waanzin.

Wanneer we een activiteit uitvoeren met een instrumentele waarde, leggen we onze ware aandacht dus eigenlijk op iets buiten de activiteit zelf. Maya moest pipi doen. Mijo moest bewegen. De activiteit zelf wordt dan een soort instrument en soms een obstakel tot het bekomen van een bepaald doel. Je kan bijvoorbeeld bij jezelf nagaan waarom je een douche neemt, waarom je een tas koffie drinkt en waarom je het werk doet dat je doet. Waarom heb je kinderen en waarom lig je ‘s avonds naast die persoon in bed?

Als we teveel activiteiten doen omwille van hun instrumentele waarde, lopen we volgens filosoof Mark Rowlands het risico dat we het gevoel krijgen telkens maar ergens achteraan te hollen. We blijven achter met een gevoel van onvoldoening, omdat we vaker onze aandacht leggen bij het intrument dan dat we het doel werkelijk bereiken. Vervolgens gaan we harder werken aan dat instrument, in de hoop ons doel zo sneller en vaker te bereiken. Het resultaat is een vicieuze en vermoeiende cirkel van doelen najagen. Ondertussen gaat het leven voorbij.

We kunnen activiteiten ook uitvoeren omwille van hun intrinsieke waarde. Dat betekent dat de waarde ervan binnen de activiteit zelf ligt. Het behelst geen extern te behalen doel. Wanneer ik me positioneer voor een les yoga, doe ik dat omdat ik de nood voel om mijn hoofd vrij te maken. Om naar mijn lichaam te luisteren en de rest van de wereld even het zwijgen op te leggen. Dat zijn allemaal externe doelen. Maar eens ik me in de concentratie bevind van een bepaalde pose, ga ik volledig op in het moment. Ik ben vergeten waarom ik hier eigenlijk aan begon, en mijn aandacht ligt volledig bij mezelf binnen de totaliteit van de omgeving.

Zo kunnen we ook wandelen. We kunnen vertrekken met een vage instrumentele waarde, zoals de hoop op het ervaren van rust. Maar we kunnen gaandeweg kiezen waar we de waarde leggen van deze wandeling. Bij een extern doel? Of bij de waarde van het moment zelf? Daar, op die plek en samen met alles wat zich rondom jullie bevindt.

Mark Rowlands schrijft: ‘Alleen intrinsiek waardevolle dingen kunnen aanspraak maken op onze liefde. Een van de belangrijkste taken in het leven is je te omringen met dingen die je liefde waard zijn – en in staat zijn deze dingen te onderscheiden van de dingen die dat niet zijn.’

Een activiteit met een intrinsieke waarde, daarin schuilt gewaarwording. Daarin schuilt die acceptatie van wat is. Daarin lurkt de rust die de ruimte schept om werkelijk samen te zijn. Ieder binnen zijn eigen beleving.

Met deze gedachten laat ik je.

Wandel ze.